Vườn quốc gia Ba Vì thành lập ngày 16/01/1991, gồm dãy núi Ba Vì của Thủ đô Hà Nội và dãy Viên Nam của Tỉnh Hòa Bình; có tổng diện tích là 10.814,6ha; cách trung tâm thủ đô khoảng 50 km về phía Tây; có tính đa dạng sinh học cao; là nơi có khí hậu mát mẻ, trong lành, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ; nhiều khu di tích có giá trị cao về văn hóa và lịch sử.
Từ lâu Vườn quốc gia Ba Vì đã trở thành một nơi du lịch sinh thái, nghỉ mát lý tưởng của nhân dân cả nước.
Núi Ba Vì còn gọi là núi Tản Viên, cao 1296m, là dãy núi thiêng, huyền bí cổ nhất nước ta; đứng cao sừng sững, nguy nga, hùng vĩ, làm trấn sơn cho cả nước. Núi Ba Vì không những chiếm một vị trí quan trọng về mặt địa lý mà còn có địa vị độc tôn trong tâm linh người Việt:
“ Nhất cao là núi Ba Vì
Thứ ba Tam Đảo, thứ nhì Độc Tôn”
Nơi đây được ví như đỉnh Olympus nơi ngự trị của chúa thần Deus (Dớt) của người Hi lạp cổ bởi vì đây là nơi ngự trị muôn đời của Đức Thánh Tản Viên, vị thần tối linh trong :”Tứ bất tử” của tín ngưỡng dân gian Việt Nam.
Trong sách “ Dư địa chí” Nguyễn Trãi viết :
“Núi ấy là núi tổ của nước Nam ta đó”.